Eski İstanbul denilince herkesin aklına tabi ki tek bir yer geliyor o da “suriçi” bölgesi bugün suriçi bölgesinin ilçe ismi “Fatih” bu ilçede 39 mahalle var ve bu mahallelerin adları kadar barındırdıkları eserler de çok eskilere dayanıyor. Şimdi bu mahallelerin adları nereden geliyor? Hep birlikte bakalım.
- Aksaray: Mahallesinin adı bir dönem İç Anadolu bölgesinde yer alan Aksaray ilinden gelenlerin bu bölgeye yerleştirilmesinden dolayı zamanla bu mahallenin ismi Aksaray olmuş.
- Akşemsettin: Bu mahallenin adı yine bu bölgede yer alan Akşemsettin Camisinden gelmektedir.
- Alemdar: Bu mahallenin adı Alemdar Mustafa Paşa’dan gelmektedir.
- Ali Kuşçu: Bu mahallenin adı Timur İmparatorluğunda Uluğ Bey’in doğancıbaşısı olan Ali Kuşçu’dan gelmektedir.
- Atikali: Bu mahallenin adı yine bu bölgede yer alan Atik Ali Camisinden gelmektedir.
- Ayvansaray: Bu mahallenin adı hakkında farklı yorumlar ve rivayetler var. İlki bir dönem burada yer alan “Hayvan Pazarı” yada “Hayvan Sarayı” olarak nitelendiriliyormuş. Zamanla halk arasında Ayvansaray adını almış. Başka bir rivayete göre ise bu bölgede yer alan “Eyvanlı Saray” dan geldiği söyleniyor.
- Balabanağa: Bu mahallenin adı 1925 yılında yıkılmış olan ve bu bölgede yer alan Balabanağa Camisinden gelmektedir.
- Balat: Bu mahallenin adı eski adı Rumcadan gelen “Palatiyon” muş. İstanbul’un fethinden sonra bu bölgeye yerleşen Türkler arasında “Balat Kapısı” yada “Balat Kapusu” denildiği için zamanla Balat adını almış.
- Beyazıt: Bu mahallenin adı Sultan II. Beyazıt’ın yaptırdığı Beyazıt Külliyesinden alıyor.
- Binbirdirek: Bu mahallenin adı hipodrom da yer alan dikilitaşlardan geldiği bilinmektedir.
- Cankurtaran: Bu mahallenin adı 15. yüzyılda gerçekleşmiş olan depremde İstanbul surlarının çıkan tsunamiye karşı siper olduğu için bu böyle Cankurtaran deniliyor.
- Cerrahpaşa: Bu mahallenin adı o dönem Cerrah Mehmet Paşa’nın yaptırdığı Cerrah Paşa Camisinden geliyor. Zamanla mahalle sınırlarında ufak değişmelerden dolayı bugün bu cami Aksaray mahallesi sınırları içerisinde yer alıyor.
- Cibali: Bu mahallenin adı İstanbul’un fethi sırasında bu bölgede yer alan sur kapısını kıran Bursalı Subaşı Cebe Ali bey den gelmektedir. Bir dönem Cebe Ali olarak bilinen mahalle zamanla halk arasında Cibali adını almış.
- Demirtaş: Herhangi bir bilgi bulamadık.
- Derviş Ali: Bu mahallenin adı Mimar Derviş Ali’nin yaptırdığı Derviş Ali Camisinden alıyor.
- Emin Sinan: Bu mahallenin adı Emin Sinan’ın yaptırdığı Emin Sinan Camisinden alıyor.
- Hacı Kadın: Bu mahallenin adı bu bölgede yer alan Hacı Kadın Camisinden alıyor.
- Haseki Sultan: Bu mahallenin adı Kanuni Sultan Süleyman’ın eşi Hürrem Sultan tarafından Mimar Sinan’a bu bölgede yaptırdığı Hürrem Sultan Külliyesinden gelmektedir. İlk başlarda Haseki bölgesi olarak bilinen bölge zamanla Haseki Sultan olarak değiştirilmiş.
- Hırka-i Şerif: Bu mahallenin adı yeni bu bölgede Sultan Abdülmecit tarafından yaptırılan Hırka-ı Şerif Camisinden gelmektedir.
- Hobyar (Eminönü): Bu mahallede yer alan Hobyar camisinden gelmektedir.
- Hoca Gıyaseddin: Bu mahallenin adı Mehmet Paşa’nın yaptırdığı Hoca Gıyaseddin Camisinden alıyor.
- Hocapaşa: Bu mahallenin adı Hoca Paşa Camisinden alıyor.
- İskenderpaşa: Bu mahallenin adı sadrazam İskender Paşa’nın yaptırdığı İskender Paşa Camisinden alıyor.
- Kalenderhane: Bu mahallede yer alan Kalenderhane camisinden gelmektedir.
- Karagümrük: Bu mahallenin adı Osmanlı döneminde ticari faaliyetlerinin yoğunlaştığı bu bölgeye o dönem “Gümrük Eminliği” deniliyormuş. Bu ticari faaliyetler at arabalarıyla yapıldığı için zamanla “kara” ile “gümrük” kelimelerinin birleşmesiyle zamanla Karagümrük adını almış.
- Katip Kasım: Bu mahallede yer alan Katip Kasım camisinden gelmektedir.
- Kemal Paşa: Bu mahallenin adı Kemal Paşa’nın yaptırdığı Kemal Paşa Camisinden alıyor.
- Koca Mustafa Paşa: Bu mahallenin adı Osmanlı sadrazamlarında Koca Mustafa Paşa gelmektedir. “Aya Andrea Enti Krisi Kilisesi”ni o dönem camiye çevirmiştir. Bazı mahallelerin sınırlarının değişmesinde dolayı günümüzde bu cami Sümbül Efendi mahallesinde yer alıyor.
- Küçük Ayasofya: Bu mahallede yer alan Küçük Ayasofya camisinden gelmektedir.
- Mercan: Hanlar semti olarak bilinen Mercan’ın adının tam olarak nereden geldiği bilinmemektedir.
- Mesih Paşa: Bu mahallede yer alan Mesihpaşa camisinden gelmektedir.
- Mevlanakapı: İstanbul’un surlarının Yenikapı Mevlevihanesi (Mevlevi Dergahı) açılan sur kapısından almaktadır.
- Mimar Hayrettin: Bu mahallede yer alan Mimar Hayrettin camisinden gelmektedir.
- Mimar Kemalettin: Bu mahallede yer alan Mimar Kemalettin camisinden gelmektedir.
- Molla Fenari: Bu mahallede yer alan Molla Fenari camisinden gelmektedir.
- Molla Gürani: Bu mahallede yer alan Molla Gürani camisinden gelmektedir.
- Molla Hüsrev: Bu mahallede yer alan Molla Hüsrev camisinden gelmektedir.
- Muhsine Hatun: Bu mahallenin adı Kanuni Sultan Süleyman’ın kız kardeşi adına yaptırılan mescitten almıştır.
- Nişanca: Bu mahallenin adı Sadrazamı Karamani Mehmet Paşa tarafından Nişanca camisinden almaktadır.
- Rüstempaşa: Bu mahallede yer alan Rüstempaşa camisinden gelmektedir.
- Saraç İshak: Bu mahallede yer alan Saraç İshak camisinden gelmektedir.
- Sarıdemir: Bu mahalle adını Sarı Timurci tarafından yaptırılan mesciten aldığı söylenir. Zamanla Sarı Demirci Mevlana Mehmet Muhittin olarak anılmaya mahalle daha sonra Sarıdemir olur.
- Seyyid Ömer: Bu mahallede yer alan Seyyid Ömer camisinden gelmektedir.
- Silivrikapı: İstanbul’un surlarının Silivri’ye açılan sur kapısından almaktadır.
- Sultanahmet: Bu mahallenin adı yine bu bölgede yer alan “Sultan Ahmet camisi”nden almaktadır.
- Sururi: Herhangi bir bilgi bulamadık.
- Süleymaniye: Bu mahallenin adı yine bu bölgede yer alan “Süleymaniye Külliyesi”nden almaktadır.
- Sümbül Efendi: Bu mahallenin adı “Aya Andrea Enti Krisi Kilisesi”den camiye çevrilmiş olan Sümbül Efendi Camisinden geliyor. Halk arasında bu camiye Koca Mustafa Paşa Camisi olarak ta biliniyor.
- Şehsuvar Bey: Bu mahallenin adı yine bu bölgede yer alan Sehsuvar Bey camisinden almaktadır.
- Şehremini: Bu mahallenin adı eskiden bu bölgeye “Şehr Emaneti” deniliyormuş. Zamanla halk arasında Şehremini adını almış.
- Tahtakale: Bu mahalle ile ilgili bir çok rivayet var. En yakın olanı, burada zamanında gözetleme amaçlı bir tahta kulenin var olmasından dolayı tahta kule zamanla Tahta Kale olarak anılmaya başlanmış olmasıdır.
- Taya Hatun: Bu mahallede yer alan Taya Hatun camisinden gelmektedir.
- Topkapı: Bu mahallenin adı İstanbul’un fethi sırasında bu bölgeye mevzilenen o dönemim ağır topları yerleştirilmesinden dolayı halk arasında bu bölgeye “Topkapı” adını almış.
- Yavuz Sinan: Bu mahallede yer alan Yavuz Er Sinan camisinden gelmektedir.
- Yavuz Sultan Selim: Bu mahallenin adı Osmanlı İmparatorluğu’nun 9. padişahı olan Yavuz Sultan Selim’den gelmektedir.
- Yedikule: Bu mahallenin adı yine bu bölgede yer alan “Yedikule Zindanları”ndan almaktadır.
- Zeyrek: Bu mahallenin adı İstanbul’un fethinden sonra Molla Zeyrek’in “Pantokrator Kilisesi”ni Molla Zeyrek Camisine çevirmesiyle almış. Bir dönem Molla Zeyrek adını alan bölge zamanla halk arasında Zeyrek adını almış.
Kaynak: Fatih bölgesi üzerine yazılmış çeşitli kitaplardan alınmıştır.
