GAZİANTEP İLİNİ TANIYALIM,
İL TRAFİK KODU: 27
YÜZÖLÇÜMÜ: 7.642 KM²
YÜKSELTİSİ: 843 METRE
TARİHİ:
Güneydoğu Anadolu Bölgesinin en büyük, Türkiye’nin ise 6. büyük kenti olan Gaziantep, nüfusu, ekonomik potansiyeli ve Büyükşehir statüsü ile bir metropol görünümündedir. Anadolu’nun ilk yerleşim alanlarından birisi olan, Kalkolitik, Paleolitik, Neolitik, Hitit, Mitani, Asur, Pers, Büyük İskender, Selevkoslar, Roma, Bizans, İslam, Türk-İslam, Osmanlı dönemlerini yaşayan Gaziantep, bu dönemlere ait eserleri günümüze kadar taşımıştır. İlk uygarlıkların doğduğu Mezopotamya ve Akdeniz arasında bulunuşu, güneyden ve Akdeniz’den doğuya, kuzeye ve batıya giden yolların kavşağında oluşu, Tarihi İpek Yolu’nun buradan geçmesi uygarlık tarihine ve bugüne yön vermiş olup, ayrıca her dönemde kültür ve ticaret merkezi olma özelliğini korumuştur.
Gaziantep ve çevresi tarihte ilk uygarlıkların doğduğu, Mezopotamya ve Akdeniz arasında bulunmaktadır. Bu nedenle Gaziantep, tarih öncesi çağlardan beri insan topluluklarına yerleşme sahası ve uğrak yeri olmuştur. Eski kent, bugünkü Gaziantep’in 12 km. kuzeybatısında şimdiki Dülük Köyünde bulunmaktadır. Yapılan arkeolojik araştırmalarda taş, kalkolitik ve bakır dönemlerine ait kalıntılara rastlanmış olması, yörenin Anadolu’nun ilk yerleşim alanlarından birisi olduğunu göstermektedir. Bir süre Babil İmparatorluğu’nun egemenliğinde kalan Gaziantep, M.Ö. 1700 yıllarında Hitit Devletinin bir kenti olmuştur. ‘ DÜLÜK’ şehri ise Hititlerin önemli bir dini merkezi olduğundan ayrı bir önem taşımaktadır.
Helenistik, Roma ve Bizans dönemlerinden Belkıs/Zeugma gibi birçok antik yerleşim alanlarının kalıntıları da günümüze kadar ulaşmıştır. Selçuklular, Memluklular ve Osmanlılar dönemlerinde çok sayıda cami, medrese, han ve hamam yapılmış, kent aynı zamanda üretim, ticaret ve el sanatları yönünden de ilerlemiştir. Günümüzde dahi bu han ve hamamlar işlevliğini korumakta, ticaretin ve özellikle de eşine rastlanmayan zengin el sanatlarının yaşatıldığı yerler olarak faaliyetini sürdürmektedir. Bu dönemin mabetleri ise bütün ihtişamıyla varlığını korumakta olup, halkın ibadet ihtiyacını karşılamaktadır.
I. Dünya Savaşı’ndan sonra İngilizler ve Fransızlar tarafından işgal edilen Gaziantep ve yöresi, akıllara durgunluk veren savunması ve eşsiz kahramanlığı ile bütün dünyada hayranlık uyandırmıştır. T.B.M.M. Antep’e bu başarısından dolayı 8 Şubat 1921 tarihinde ‘GAZİ’ lik unvanı vermiştir. Bu dönemin izlerini hâlâ görmek mümkündür.
Coğrafi yönden GAP’ın giriş kapısı, sanayisi ve ticari hacmi ile GAP’ın merkezi olan Gaziantep, ekonomik yönden çevresindeki birçok ili etkisi altında tutmaktadır. ¼’ü tarıma elverişli ovalardan oluşan ve bir bölümü Fırat nehrinin sularıyla sulanan Gaziantep; Antepfıstığı, zeytin, pamuk, üzüm, kırmızıbiber keten gibi ekonomik değeri yüksek sanayi bitkileri ile mercimek, buğday ve arpa gibi hububat ürünleriyle zengin bir tarım yöresidir. Ayrıca; Gaziantep Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinin tüm ürünlerinin işlendiği, iç ve dış pazara sunulduğu bir sanayi ve ticaret merkezidir. IV tane Organize sanayi bölgesi, birçok sanayi alanları küçük sanayi siteleri ve serbest bölgesi ile ekonomi ve sanayide çok önemli bir noktadadır. Tüm dünya mutfakları arasında ayrıcalıklı bir yere sahip olan, seneler boyunca geleneklerinin ve yöresel özel damak lezzetinin zenginliğini koruyan Gaziantep Mutfağı, Gaziantep Turizmi’nde önemli bir yere sahiptir.
Gaziantep, Kurtuluş Savaşı hatıraları, zengin tarihi ve kültürel çevresi, hizmete giren otoyolu, bölgenin ihtiyacı olan uluslararası havaalanı, GAP’ın kapısı durumundaki konumu, halâ önemini yitirmeyen tren garı, leziz yemekleri, zengin el sanatları, mozaikleri, camileri, kaleleri, antik kentleri, ören yerleri, hanları, hamamları, kastelleri, türbeleri, kiliseleri, yaylaları, ovaları, gezi ve mesire yerleri, adını verdiği baklavası ve fıstığı, sanayi tesisleri, ticari canlılığı ve diğer yönleri ile turizmin son yıllarda adından söz ettirdiği önemli merkezlerden birisidir.
Kaynak: Gaziantep Büyükşehir Belediyesi
İLÇELERİ:
Şahinbey, Şehit Kamil, Oğuzeli, Nizip, İslâhiye, Araban, Yavuzeli, Nurdağı, Karkamış.
İKLİMİ:
Kışın karasal iklim ağır basmaktadır. Kışlar soğuk ve kar yağışlı, yazlar ise sıcak ve kurak geçer.
TARIMSAL ÜRÜNLER:
Üzüm, Tahıl, Soğan, Karpuz, Kavun, Baklagiller, Zeytin, Domates, Pamuk, Patlıcan, İncir, Nar, Antep Fıstığı.
YERALTI KAYNAKLARI:
Dolomit, Fosfat, Manganez.
YÖRESEL YEMEKLERİ:
Beyran,Urmu Dut Şerbeti, Meyan Şerbeti, Zahter Çayı, Menengiç Kahvesi, Soğan Piyazı, Şam Tatlısı, Demir Tatlısı, Çir Eritmesi, Burma Kadayıf, Kaymaklı Kadayıf, Peynirli Kadayıf, Fıstıklı Kadayıf, Nişe Helvası, Şire, Sebzeli Arap Köftesi, Yoğurtlu Ufak Köfte, Yaprak Buğulaması, Çiğ Köfte, Tikeli Pirinç Pilavı, Buhara Pilavı, Kemeli Lahmacun, Bakla Tavası, Marul ve Domates Doğrama, Parmak Kebabı, Kamış Yahnisi, Sumak Ekşisi, Köfteli Domates Tavası, Patlıcan Musakka, Kazan Kebabı, Patlıcan Mıhşısı, Domatesli Alenazik, Ciğer Kebabı, Tike Kebabı, Acur Mutaniyesi, Yoğurtlu Fasulye ve Yoğurtlu Taze Bezelye, Yoğurtlu Bakla Aşı, Şiveydiz, Yuvalama, Dövmeli Alaca Çorbası, Maş Çorbası, Kabaklama, Vişneli Kebap, Kahvaltılık Zahter, Mercimekli Pilav, Antep Ezme Kebabı, Antep Şiş Kebabı, Antep Bülbülü, Kaymaklı Katmer, Antep Usulü Fıstıklı Kadayıf, Fıstık Ezmesi, Antep Kurabiyesi ve Antepfıstıklı Baklava.
ÖNEMLİ TELEFONLAR:
HAVAALANI: 0342 582 11 11
OTOGAR: 0342 328 92 46
TREN GARI: 0342 323 29 43
GEZİLECEK YERLER:
Müzeler:
Arkeoloji Müzesi, Etnoğrafya Müzesi, Hasan Süzer Etnoğrafya Müzesi, Yesemek Açık Hava Müzesi ve Heykel Atölyesi.
Ören Yerleri:
Belkıs / Zeugma, Dülük, Zincirli (Sam’al), Tilmen, Sakcagözü (Coba), Cıncıklı, Gaziantep Dolmen Mezarları, Karkamış Harabeleri.
Camiler:
Ömeriye, Ali Nacar, Boyacı, Şeyh Fethullah, İhsanbey (Esenbek), Hacı Nasır, Handaniye (Handan Bey), Eyüpoğlu, Kılınçoğlu, Kabasakal, Ömer Şeyh, Bostancı, Ahmet Çelebi, Alaybey (Gamibey), Şirvani (Şirvani Mehmet Efendi), Tahtani (Tahtalı), Alaüddevle (Ali Dola), Tekke (Tekke Mevlevihane), Karatarla, Kozanlı, Nuri Mehmet Paşa, Hüseyin Paşa, Ağa, Kurtuluş, Kuzluca, Hacı Veli, Karagöz, Kanalıcı, Bekirbey, Çınarlı, Şahveli, Ayşebacı.
Türbeler:
Ökkeşiye Hazretleri, Yuşa Peygamber, Pirsefa, Dülükbaba, Hacıbaba, Nesimi Hz., Şeyh Fethullah, Şuaipzade Ali Akif Efendi, Karaçomak, Sait İbn-i Ebu Vakkas Hz., İbrahim Baba.
Kiliseler:
Kendirli, Nizip Fevkani.
Hanlar:
Şıra, Tuz, Paşa (Lala Mustafa Paşa), Mecidiye, Emir Ali, Anadolu, Kürkçü, Belediye, Elbeyli, Yeni Yüzükçü, Tütün, Hacı Ömer, Büdeyri, Millet, Zincirli Bedesten, Hüseyin Paşa Bedesteni, Kemikli Bedesten.
Hamamlar:
Şeyh Fethullah, Hüseyin Paşa (Tuğlu), Paşa, Keyvanbey, İki Kapılı, Naip, Nakıpoğlu, Tabak, Eski, Pazar.
Çeşmeler:
Nuribey, Demirligane, Arasta, Hüseyin Paşa, Kumandan, Gümüş Kastel, Şehreküstü, Osmaniye Kasteli, Şeyh Fethullah Kasteli, İhsanbey (Esen Beg) Mescidi ve Kasteli, Pişirici (Beşinci) Mescidi ve Kasteli, İmam-ı Gazali Kasteli, Ahmet Çelebi Kasteli, Kozluca Kasteli.
Yaylalar:
Sof Dağı, Hızır.
Kaleler:
Gaziantep, Rum Kale, Araban, Tılbaşar.
Mesire Yerleri:
Dülükbaba Ormanları, Nafak, Karpuzatan, Kavaklık, Burç Göleti, Burç Ormanları, Çifte Havuzlar, Dutluk, Büyükşahinbey Kasabası (Körkün), Nizip Karpuzatan.
Diğer:
Tarihi Gaziantep Evleri, Tarihi Almacı Pazarı.
Gezilecek yerler bilgisi “Adım Adım Türkiye” kitabının yayıncısı Mepmedya Yayınları’ndan izin alarak yayınlanmıştır.
