ÇANAKKALE İLİNİ TANIYALIM,
İL TRAFİK KODU: 17
YÜZÖLÇÜMÜ: 9.737 KM²
YÜKSELTİSİ: 5 METRE
TARİHİ:
Eski çağlarda HELLESPONTOS ve DARDANEL olarak anılan Çanakkale M.Ö. 3000 yılından beri yerleşim alanı niteliğini korumuştur. Erken Bronz Dönemi’nden bu yana önemli bir yerleşim merkezi olan Çanakkale; Çanakkale Boğazı sayesinde Anadolu ile Avrupa ve Akdeniz ile Karadeniz arasındaki bağlantıyı sağlayan iki geçit bölgesinden biridir. Bu özelliği nedeniyle oldukça zengin bir tarihi vardır.
Yörede yaşayan topluluklara ekonomik ve askeri üstünlük sağlamış, onlar da uygarlık alanında çağdaşlarını geçmişlerdir. Ancak bu durum, yöreyi çeşitli göç ve istila hareketlerinin hedefi yapmıştır. Değişik tarihlerde yerleşmek ya da yağmalamak amacıyla bölgeye gelenler olmuş, her iki durumda belirli kültür alışverişini yoğunlaştırmıştır. Bu kültürel yoğrulma, yüzyıllar boyu kesintilerle sürmüş, bunun sonucu oldukça renkli bir kültür mozaiği ortaya çıkmıştır. Boğazın en dar yerinde Fatih Sultan Mehmet döneminde Rumeli yakasında Sestos dolaylarında Kilitbahir, Anadolu yakasında Abydos dolaylarında Sultaniye (Kale-i Sultaniye) ya da Çanak Kalesi adı ile anılan kaleler yapılmıştır. Bugünkü Çanakkale İli’nin adı Anadolu yakasındaki Çanak Kalesinden gelmektedir.
Yörenin en eski halkı Beşiktepe ve Kumtepe yerleşmelerinden bilinen Kalkolitik Dönemin yerli halkıdır. Bunları, İ.Ö. 3000′lerden 1200′lere kadar herhangi bir dış etki altında kalmadan yaşamlarını sürdüren Troya halkı izler. Bundan sonra sırasıyla Troya Savaşları ile Akalar, Ege göçleri ile çeşitli kavimler gelmiştir. En son olarak Sicilyalı Komutan Roger De Flor’un ölümüyle buyruğundaki Katalonyalılar bir süre etkinliklerini sürdürseler de, daha sonra Türkler’le yaptıkları bir anlaşma gereği, Çanakkale ve yöresini Türk Beylerine bırakmışlardır.
M.Ö. 3000 yılında kurulan L Troia, M.Ö. 2500 yıllarında bir depremle yıkılmıştır. Bundan önce de yörede eski yerleşmelerin bulunduğu bilinmektedir. Dardanos kentinin I. Troia’dan önce kurulduğu düşünülmektedir. Kuruluş önceliği 100-150 yıl kadardır. M.Ö. 1200′lerde kuzeyden gelen “deniz kavimleri”nin göçü ile bölgede ve Anadolu’da yazılı tarih açısından karanlık dönem başlamıştır. Bölge, M.Ö. 7. yüzyılda Batı Anadolu’da büyük bir güç haline gelen Lydia Krallığı’nın egemenliğine girmiş, M.Ö. 5. yüzyılda Perslerin gelmesiyle, Pers etkisi artmaya başlamış, M.Ö. 386 yılında Persler ve Spartalûar arasında yapılan “Kral Barışı” ile bölgede kesin olarak Pers egemenliği sağlanmıştır. M.Ö. 334′te Makedonya Kralı Büyük İskender’in Pers ordusunu Biga Çayı (Granikos) yakınlarında bozguna uğratmasıyla Anadolu’da Pers hakimiyeti gerilemeye başlamıştır. İskender’in Ölümünden sonra İskender’in komutanları bölgede iktidar mücadelesine girişmişlerdir. Bergama Krallığı’nın hakimiyeti ve Galat istilaları döneminden sonra, Roma’nın bölgedeki hakimiyet kurma çabaları sırasında Diktatör Sulla, Gelibolu’ya kadar gelmiştir. Bölge, Roma ve Bizans dönemlerinde limanlarıyla da önem kazanmıştır. Osmanlıların Akdeniz’de egemenlik kurma istekleri, onları Balkan Yarımadası’ndaki fetihlere, Gelibolu ve yöresinden başlamaya yöneltmiştir. Gelibolu’da bir tersanenin kurulmasıyla birlikte Çanakkale’deki Osmanlı egemenliği daha da artmıştır. Boğazın önemi Çanakkale Savaşları’nda (1. Dünya Savaşı’nda) bir kez daha gündeme gelmiş ve düşman donanması 18 Mart 1915 tarihinde bozguna uğratılmıştır.
Kaynak: Çanakkale Valiliği
İLÇELERİ:
Ayvacık, Bayramiç, Biga, Bozcaada, Çan, Eceabat, Ezine, Gelibolu, Gökçeada, Lapseki, Merkez, Yenice.
İKLİMİ:
Akdeniz ikliminin Marmara Bölgesi’ne özgü tipinin etkisi altında kalır. Yazları sıcak, kışları ise; Balkanlar’dan inen soğuk baskınları ve kar yağışı görülür.
TARIMSAL ÜRÜNLER:
Domates, Tahıl, Ayçiçeği, Buğday, Üzüm, Zeytin, Karpuz, Kavun, Çeşitli Meyve ve Sebzeler.
YERALTI KAYNAKLARI:
Linyit, Sanayi Kili, Kaolin, Vollastonit.
YÖRESEL YEMEKLERİ:
Gelibolu Böreği, Bakla Keşkeği, Peynir Helvası, Kaçamak, Piruhi, Hidrallez Yahnisi (Oğalak etli), Sardalya Bahar Salatası, Kraliçenin Tacı, Sardalya Plaki, Sardalya Tuzlama, Sardalya Dolması, Sardalya Tavası, Sardalya Buğulama, Balık Çorbası, Akıtma, Lokma, Tavuklu Mantı, Simit Lokumu, Süt Tarhanası, Koruklu Yeşil Domatesli Bamya, Zeytinyağlı Doğrama Patlıcan, Mevlevi Tatlısı, Halpama, Labada, Rugatnik, Kartala Böreği, Kuru Biber Aşı, Göce, Avunya Mantısı, Ayva Komposta, Turp Otu Salatası, Tumbi, Krep dardanelles, Şaraşura, Köbete, Hoşmerim, Çanakkale Topları.
ÖNEMLİ TELEFONLAR:
OTOGAR (MERKEZ): 0286 217 10 79
HAVAALANI: 0286 213 10 21
LİMAN (ÇANAKKALE İSKELESİ): 0286 217 18 15
LİMAN (GÖKÇEADA KUZULİMANI İSKELESİ): 0286 887 30 43
GEZİLECEK YERLER:
Müzeler:
Çanakkale ve Bozcaada Müzesi, Çanakkale Kent Müzesi, Çanakkale Askeri Deniz Müzesi.
Ören Yerleri:
Ağaçköy, Akbaş Kalesi (Sestos), Aleksandria, Alopeconnessus, Altıkulaç, Anbartarla, Apollon Smintheion Tapınağı, Arrhianei, Asartepe, Assos, Balon Tepe, Beşige Tepe, Beştepe, Boncukkıran, Bozcaada, Cennetköy, Coela (Kilye), Cynossena (Kilitbahir Kalesi), Çakıllık, Çaldağ, Çeşmeler, Çıraktepe, Dardanos, Dedetepe, Değirmenlik, Eion, Eski Hisarlık, Gargara, Gernis, Gökçeada, Gülpınar, Hamamtepe, Hantepe, Hayran Dere, Hisarlıktepe, Hocalar Köyü, Höyüktepe, Hurmalar, Kalamuratepe, Kalealtı Kalesi, Karaağaç Tepe, Kaynarca, Kayrandere, Kesikdere, Kırlangıçtepe Nekrapolü, Kız Kalesi, Kilise Tepe, Kiliselik, Koca Çeşme, Kacadar, Koçali, Koela, Kolonaia, Koruköy, Köyaltı, Kumkale, Kumköy, Lamponia, Larissa, Limnea, Maltepe, Musaltepe, Neandria, Örenler, Parion, Pınarbaşı, Polymedion, Priapos, Retean, Savran Tepe, Sestos, Sivritepe, Tepeciki, Troia, Truva, Tembetepe, Üveciktepe, Yalı, Yartepe, Yeni Bademli, Zeus Altarı, Zeus Sunağı.
Milli Parklar:
Çanakkale Gelibolu Yarımadası.
Kaleler:
Sultan Kale (Kale-yi Sultaniye), Gelibolu, Bozcada, Çimenlik, Kilitbahir, Babakale.
Kaplıca:
Kestanbol.
Plajlar:
Aydıncık, Marmaros, Kaleköy, Kefaloz, Yuvalı, Yıldızkoy, Uğurlu, Gizlikoy, Kuzu Limanı, Güzelcekoy, Tepeköy, Marmados, Ayazma, Sulubahçe, Habbele, Mermer Burnu, Akvaryum, Tuzburnu, Çayırova.
Diğer:
Kazdağı (Ayazma), Tuzla Gölü, Hoyrat Gölü, Ece Gölü, Orman Gençlik Kampları, Aynalı Çarşı, Gelibolu Mevlevihanesi.
Gezilecek yerler bilgisi “Adım Adım Türkiye” kitabının yayıncısı Mepmedya Yayınları’ndan izin alarak yayınlanmıştır.
Çanakkale Şehitlik, Abide ve Anıtlar:
Hastane Bayırı Şehitliği, Çardak (Arıburnu) Şehitliği, Gelibolu Şehitliği, İlk Şehitler Anıtı, Yahya Çavuş Şehitliği, Ertuğrul Koyu Tabyası, Çanakkale Şehitler Abidesi, Yarbay (Kaymakam) Hasan Bey Şehitliği, Zığındere Sargıyeri Şehitliği, Son Ok Anıtı, Şahindere Şehitliği, Soğanlıdere Hava Şehitliği, Havuzlar Şehitliği, Seyit Onbaşı Anıtı, Rumeli Mecidiye Tabyası, Namazgah Tabyası, Dur Yolcu Yazısı, Tarihe Saygı Parkı, Büyük Kemikli Kitabesi, Yusufçuktepe Kitabeleri, Çamtekke Şehitliği, Yüzbaşı Ragıp Beyin Eşi Alman Hemşire Erica’nın Mezarı, Conkbayırı Atatürk Zafer Anıtı, Conkbayırı Mehmetçik Kitabeleri, Talat Göktepe Anıtı, Mesudiye Topu, Mehmet Çavuş Şehitliği, Çanakkale Türküsü Anıtı, 57. Piyade Alayı Şehitliği, Kesikdere Şehitliği, Yüzbaşı Mehmet Şehitliği, Çataldere Şehitliği, Kırmızısırt Siperleri, Kanlısırt Kitabesi, Karayörük Deresi Şehitliği, Mehmetçiğe Saygı Anıtı, Arıburnu, Anzak Koyu Kitabesi, Anzak Koyu, Yrb. Halit Bey ve Yrb. Ziya Bey Mezar Şehitliği, Büyük Anafartalar Şehitliği, Kocadere Hastane Şehitliği, Bigalı Köyü Atatürk’ün Evi.
gezginrehberler
