1992 yılında inşa edilen anıta adım attığımızda, bizi elinde bastonu ile dünyanın en yaşlı gazisi Hüseyin Kaçmaz karşılamaktadır. Bu yaşlı Gazi, Balkan, Çanakkale ve Kurtuluş savaşlarına katılmış ömrünü millet için harp sahalarında geçirmiştir. İstiklal madalyasına da sahip olan bu Kahraman Gazi, 57. Alay Şehitliği’nin açılışına iştirak etmiştir.
Yaşlı gazimizi tanıdıktan sonra ileride bizi bir rölyef karşılayacaktır. Savaş esnasında çekilen bir fotoğraftan yararlanılarak yapılan bu rölyefte ön sıradaki askerler düşmana bomba atmakta, arka sırada süngü takılı bekleyen askerler ise bombardımandan sonra yapılacak olan taarruz için hazır beklemektedir.
Ayrıca anıtın önünde ki alanda ziyaretçiler için şadırvan ve namazgah bulunmaktadır. Anıtın ön kısmını gezdikten sonra kapıdan içeriye girdiğimizde askerlerin mezar taşları görülecektir. Hepsi birbirinden kıymetli olan bu şehitler arasında biri dikkatleri çeker. Mezar taşında şöyle yazmaktadır:Yüzbaşı Dimitroyati. İstanbullu bir Rum olan Dimitroyati 57. Alay’ın doktorlarındandır. Kendisi vurulduğu zaman yanında bulunan Ali Çavuş’a:
“ sakın ha Ali çavuş gavur mavur deyipte beni başka bir yere gömmeyin bende sizdenim beni sizlerden ayırmayın”
diyerek vefat eder. Yüzbaşı Dimitroyati’nin hayatı günümüz Türkiye’sinde yaşayan vatandaşlarımıza örnek olacak bir olaydır.
Selçuklu mimari tarzında inşa edilen anıta yaklaştığımızda yerde çimlik alanda kırmızı boya ile yazılmış mermer blok dikkatleri çeker. Mermerde anıtın yapılışı sırasında karşılaşılan bir olay anlatılmaktadır. Anıtın yapımı için toprak kazıldığında boğaz boğaza ölmüş iki insan cesedi ile karşılaşılır, künyelerine bakıldığında bunların Erzincanlı Üsteğmen Mustafa Asım ile Yüzbaşı Voiters’in oldukları anlaşılır. İkisinin boğaz boğaza bir mücadele sırasında yanlarında patlayan top mermisi ile öldüğü anlaşılır. Her ne kadar kitabede bu olaya ilişkin bilgiler yer aslada, bu olayın gerçekleştiğine dair bir belge bulunmamaktadır. Buna benzer bir olayın Yüzbaşı Mehmet Şehitliğinin olduğu yerde gerçekleştiği bilinmektedir.
57 . Alay 25 Nisan 1915 günü Yarbay Mustafa Kemal komutasında ki 19. tümene bağlı olarak çok kritik bir zamanda cepheye yetişerek düşmana saldırmıştır. Mustafa kemal bu askerlere vermiş olduğu taarruz emrinde şöyle diyecektir:
“Size ben taarruzu değil ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçecek zaman zarfında yerimize başka kuvvetler başka kumandanlar geçebilir.”
Bu alay çarpışmalar esnasında birçok askerini şehit vererek adını Türk askeri tarihine ve Türk milletinin gönlüne kazıyacaktır. Savaş sırasında da diğer alaylar içersinde Şehit Alay olarak anılacaktır.
Kaynak: Çanakkale Şehitlikleri ve Gelibolu Yarımadası Milli Parkları hakkındaki yazıları “Çanakkale Savaşları Araştırma ve Tanıtma Topluluğu”ndan izin alarak yayınlanmıştır.
