Daha Büyük Görüntüle

AĞRI İLİNİ TANIYALIM,

İL TRAFİK KODU: 04
YÜZÖLÇÜMÜ: 11.376 KM²
YÜKSELTİSİ: 1.640 METRE

TARİHİ:
Orta Asya’dan gelen kavimlerin Anadolu’ya girişleri sırasında Ağrı, bir geçiş oluşturmuş, dolayısıyla bir çok medeniyete sahne olmuştur. Ancak bu medeniyetler Ağrı’yı bir giriş kapısı olarak gördüklerinden burada çok köklü bir uygarlık oluşturamamışlardır. Bölgede egemenlik kurdukları sanılan Hititler’in güçlerini yitirmeleri üzerine, M.Ö.1340-M.Ö.1200 tarihleri arasında Hurriler bölgeye yerleşmişlerdir. Hurriler krallık merkezi olan Urfa’dan uzak olan Ağrı’yı ellerinde tutamamışlardır.
En köklü uygarlığı Urartular oluşturmuştur. Urartu’nun Van Gölü’nün kuzey ve kuzeydoğusundaki ülkeler üzerine, Kral İspuini (M.Ö.825-M.Ö.810) döneminde seferler başlamış, Kral Menua(M.Ö.810-M.Ö.786) döneminde bu akınlar daha da ağırlık kazanmıştır. Kuzeye ve kuzeydoğuya giden yollar üzerinde inşa edilen kaleler, buraya yapılan seferlerin önceden planlandığını göstermektedir.
Ağrı Dağı’nın yamaçlarında, Karakoyunlu ve Taşburun köylerinin arasında ele geçen bir Urartu yazıtı Kral Menua’nın bu bölgedeki egemenliğinin kesin kanıtıdır. M.Ö.712 yıllarında Kızılırmak boylarına kadar uzanan Kimmerler, Ağrı’da geçici de olsa bir hakimiyet kurmuşlardır. Medler ( M.Ö.708-M.Ö.555 ) Asur Devleti’nin yıkılması ile birlikte bir yayılma ürecine girmiş, bunun sonucu olarakta Ağrı ve çevresini topraklarına katmışlardır. Medler’in yıkılması ile birlikte Persler; Büyük İskender’in Pers Kralı III.Darius’u ( M.Ö.331 ) yenerek Anadolu’yu ele geçirdiği zamana kadar yaklaşık iki yüzyıl kadar bölgede yaşamışlardır. Büyük İskender’in ölümü üzerine oluşan boşluktan faydalanan Ermeniler bölgeyi ele geçirmişlerdir.
Doğu Anadolu’ya gelip yerleşen ilk Türk topluluğu M.Ö.680 yılında bölgeye gelen Sakalardır. Murat Nehri ve Doğubeyazıt çevrelerine kısa sürede yerleşmişlerdir. Daha sonraları Arsaklılar ve Artaksıyaslı Krallığı, Ağrı ve çevresine hakim olmuştur. Bölge, Hz.Osman zamanında islam orduları tarafından fethedilmiştir. 872 yılına değin Abbasilerin kontrolü altında kalan Ağrı, daha sonra Bizans’ın kontrolüne geçmiştir.
1071 Malazgirt Savaşı sonrası bölgeye Türk boyları gelmeye başlamıştır. Ağrı, yüzyıla yakın bir süre Sökmenli Devleti’nin sınırları içine girmiştir. 1027-1225 yılları arasında Ani Atabekleri, 1239’da Cengizliler, 1256-1358 yılları arasında İlhanlılar ve Celayirliler Ağrı’da hüküm sürmüşlerdir. İlhanlılar bazen kurultaylarını Ağrı Dağı’nda yapmış, Anadolu ve İran’ı buradan yönetmişlerdir. 1393’de Moğol hakanı Aksak Timur, Ağrı bölgesini ele geçirmiştir.
1405-1468 tarihleri arasında Ağrı, Karakoyunlu toprakları içinde yer almış, Karakoyunlular yıkılınca Ağrı Akkoyunlular’ın egemenliğine geçmiştir. Ağrı, Yavuz Sultan Selim tarafından Çaldıran Savaşı sonrası Osmanlı topraklarına katılmıştır.
Osmanlı döneminde Şorbulak olarak anılan ilin adı, Ermeniler zamanında Karakilise olarak değiştirilmiştir. Kazım Karabekir Paşa zamanında Karakilise ismi değiştirilerek Karaköse diye adlandırılmıştır. Nuh Tufanı ile ilgisinden dolayı Tevrat’ta adı geçen Ararat Dağı ve ülkesinin, Ağrı ve çevresinin olduğu sanılması dolayısıyla Ağrı’ya batılılar tarafından Ararat da denilmektedir. 1834 yılında bucak, 1869 yılında ilçe olan Ağrı, 1927 yılında il merkezi olmuştur. 5165m. yüksekliğiyle Türkiye’nin en büyük dağı olan Ağrı Dağı’ndan dolayı da AĞRI adını almıştır.

Kaynak: Ağrı Belediyesi

İLÇELERİ:
Diyadin, Doğubeyazıt, Eleşkirt, Hamur, Merkez, Patnos, Taşlıçay, Tutak.

İKLİMİ:
Ağrı, sert kara ikliminin etkisi altındadır. Kışlar çok soğuk ve kar yağışlı, yazlar kısa ve sıcak geçer.

TARIMSAL ÜRÜNLER:
Arpa, Bal, Buğday, Patates, Şekerpancarı.

YÖRESEL YEMEKLERİ:
Abdigör Köftesi, Ayranaş, Çaşır, Çiriş Ketesi, Çılbır, Erişte, Halbur Hurması, Halise, Hasude, Haşıl, Hengel, Keledoş, Kesme Aşı, Kete, Kuş Ekmeği Çorbası, Kuymak.

ÖNEMLİ TELEFONLAR:

OTOGAR (MERKEZ): 0472 216 35 35
TREN GARI: 0472 781 60 80
AĞRI HAVAALANI: 0472 244 20 02

GEZİLECEK YERLER:

Camiler:
Beyazıt Eski Camisi (Cami-i Gevher Digar), Toprak Kale Camisi.

Kaleler:
Anzavur Kalesi, Diyadin Kalesi, Doğubeyazıt Kalesi, Havaran Kalesi, Kan Kalesi, Kız Kalesi, Küpkıran (Harabe Göl) Kalesi, Şoşik Kalesi, Tokluca Kalesi, Toprakkale.

Kaplıcalar:
Davut Kaplıcası, Diyadin Kaplıcası, Köprü Kaplıcası, Yılanlı Kaplıcası.

Kiliseler:
Karagöz Kilisesi, Üç Kilisesi.

Mağaralar:
Buz Mağarası, Meya Mağaraları.

Müzeler:
Ağrı İshakpaşa Sarayı Müzesi.

Örenyerleri:
Meya Antik Kenti, Toprakkale Örenyeri.

Türbe:
Sürmeli Mehmetpaşa Türbesi.

Yaylalar:
Aladağlar Yaylası, Davul Yaylası, Katavin Yaylası, Kratin Yaylası. Mirgemir-Çakmak (Kılıç) Yaylası. Sinek Yaylası, Pani Yaylası.

Diğer:
Ağrıdağı, Balıkgölü, Doğubeyazıt Sazlığı, Hamur Kümbeti, Sarısu Ovası, Üç Kümbetler, Metor Çukuru

Gezilecek yerler bilgisi “Adım Adım Türkiye” kitabının yayıncısı Mepmedya Yayınları‘ndan izin alarak yayınlanmıştır.